In 3 stappen ontwikkel jij je EQ als leider
Lees verder hoe je afstemt op jezelf én je team.
Wat is emotionele intelligentie?
Emotionele intelligentie (EQ) is het vermogen om je eigen gevoelens en die van anderen te herkennen, te begrijpen, ermee om te gaan en er effectief op te reageren.
Het gaat niet om "lief zijn", "meegaan" of alles te begrijpen van de ander.
De essentie ligt dieper: het is een vorm van innerlijk leiderschap.
EQ vraagt situationele verantwoordelijkheid: in elk moment opnieuw kunnen kiezen voor een reactie die afgestemd is op zowel de context als jouw waarden. Soms is dat zacht zijn. Soms is dat confronteren. Soms is dat stil blijven.
Hoe wordt EQ vaak verkeerd begrepen?
Een van de grootste misvattingen over EQ is dat het vooral om empathisch gedrag gaat. Alsof een EQ-leider altijd vriendelijk, zacht en toegankelijk moet zijn. Maar ware emotionele intelligentie vraagt iets anders.
Het vraagt:
- Bewustzijn van je binnenwereld
- Het kunnen blijven staan in spanningsvelden zonder jezelf te verliezen
- Congruente communicatie, waarin woord, toon en lichaam op één lijn zitten
- Herkennen van emoties (ook de subtiele) en ze functioneel leren inzetten
EQ betekent niet dat je je emoties onderdrukt of uitvergroot. Het betekent dat je ze erkent, doorvoelt en bewust gebruikt om richting te geven aan je handelen.
Daniel Goleman – Emotional Intelligence: The #1 Ability for Leaders
In deze heldere video legt Daniel Goleman, de grondlegger van het begrip emotionele intelligentie, uit waarom EQ dé cruciale leiderschapskwaliteit is. Hij maakt zichtbaar hoe het vermogen om jezelf te reguleren, emoties te herkennen en afgestemd te blijven op anderen, het verschil maakt tussen oppervlakkig management en écht leiderschap.
“Without emotional intelligence, you can have the best training in the world, an incredible mind, and still not be a great leader.”
Deze video ondersteunt precies de kern van mijn blog:
Innerlijk leiderschap begint bij het erkennen van je binnenwereld.
Communication Strategies for Effective Leadership – Robin Dreeke
In deze video deelt voormalig FBI-agent en gedragsanalist Robin Dreeke hoe effectieve communicatie begint bij vertrouwen, afstemming en het loslaten van controle. Hij laat zien dat echte invloed niet komt van overtuigen of domineren, maar van verbinding maken met de ander — op basis van wederzijds respect, duidelijkheid en afgestemde intentie.
Wat deze video zo waardevol maakt in het kader van emotionele intelligentie:
Het onderstreept het belang van situationeel communiceren: bewust zijn van de rol die je vervult én de context waarin je je begeeft.
Het gaat niet om “de juiste woorden”, maar om de juiste afstemming — op inhoud, intentie én impact.
Effectieve leiders zijn niet bezig met ‘gelijk krijgen’, maar met begrip bouwen en veiligheid creëren.
The Power of Vulnerability – Brené Brown (TED Talk)
In deze wereldwijd bekende TED Talk neemt onderzoeker Brené Brown je mee in haar bevindingen over kwetsbaarheid. Ze laat zien hoe kwetsbaarheid – vaak gezien als zwakte – in werkelijkheid de kern is van moed, verbinding en creativiteit. Brown pleit voor het omarmen van ongemak, het toelaten van emoties en het durven leven met open hart. Een inspirerende uitnodiging om niet harder, maar echter te worden.
“Kwetsbaarheid is niet het probleem – het is onze afweer ertegen die ons afsluit.”
Waarom is dit zo belangrijk anno nu?
We leven in een tijd waarin:
- presteren vaak belangrijker is dan voelen
- controle verkieslijker lijkt dan afstemming
- snelle actie de voorkeur krijgt boven reflectie
Maar zonder EQ ontstaat er ruis in samenwerking, leiderschap en opvoeding. We raken vervreemd van onszelf en van elkaar. We communiceren op inhoud, maar missen de verbinding. Of we maken alles persoonlijk en verliezen het gezamenlijke doel.
Emotionele intelligentie is het brugvlak tussen je innerlijke kompas en je uiterlijke handelen. Het is niet zweverig. Het is radicaal realistisch. Want wie zijn binnenwereld niet kent, wordt er vroeg of laat door geleefd.
Confronteren vanuit verbinding
Een leider met EQ durft grenzen te stellen zonder agressie. Durft ongemakkelijke gesprekken te voeren zonder in de aanval te gaan. Durft gevoelens te benoemen zonder er een drama van te maken. EQ is geen zwaktebod, maar een teken van volwassenheid. Een ouder met EQ kan zijn kind ruimte geven voor emoties, zonder zelf overspoeld te raken. Dat is krachtige aanwezigheid.
Wat vraagt het van jou?
EQ is niet iets dat je één keer ontwikkelt. Het is een voortdurend proces van bewustwording en oefenen.
Het vraagt:
- Dagelijkse reflectie
- Het vermogen om te vertragen
- Het lef om je eigen patronen aan te kijken
- En de bereidheid om te blijven leren in contact met anderen
Tot slot
Emotionele intelligentie is misschien wel de meest onderschatte leiderschapskwaliteit van deze tijd. Niet omdat we het niet belangrijk vinden, maar omdat het vraagt om iets dat niet zichtbaar is op papier: innerlijk werk.
Maar wie hierin investeert, bouwt aan duurzaam leiderschap. In teams, in organisaties, in gezinnen.
Je taak dragen is leiderschap. Je binnenwereld dragen is volwassenheid. En in relatie blijven, ook als het schuurt, is de ware kunst.
De kracht van Verbindende Communicatie
1. Waarneming 2. Gevoel 3. Behoefte 4. Verzoek
Een belangrijk hulpmiddel om je EQ in de praktijk te versterken, is het model van Verbindend Communiceren (Nonviolent Communication, Marshall Rosenberg).
Het helpt je om:
- jezelf beter te voelen en begrijpen
- je behoeften en emoties te benoemen zonder oordeel
- helder en verbindend te communiceren, ook in moeilijke situaties
Verbindende communicatie beweegt je van automatische reacties naar bewuste keuzes — vanuit verbinding met jezelf én de ander.
En daarmee kun je ook situationeel beter jouw plek innemen: Wat is mijn rol en verantwoordelijkheid in deze context?
IN 3 stappen ontwikkel jij je EQ als leider
Hoe je afstemt op jezelf én je team.
Hoe ontwikkel je EQ als leider van een team?
Als leider heb je de taak om richting te geven op inhoud én bedding te creëren op het niveau van verbinding.
Dat vraagt:
1. Zelfbewust leiderschap
Neem dagelijks tijd om te reflecteren: wat voel ik, wat triggert me, wat is mijn aandeel? Zelfkennis is de basis voor regie.
2. Open dialoog met je team
Voer gesprekken waarin ruimte is voor zowel taakgerichtheid als emotionele beleving. Wees eerlijk over je eigen proces en nodig uit tot gezamenlijk leren.
3. Blijven oefenen in afstemming
EQ is geen eindstation, maar een continue afstemming op de context. Vraag actief feedback, wees bereid bij te sturen, en blijf in contact — met jezelf én de ander.
Breng ritme, ruimte en richting in je team
Een sterk team ontstaat niet vanzelf. Het vraagt om aandacht, structuur én moedige gesprekken. Wil je bouwen aan duurzame samenwerking en onderlinge veerkracht? Begin hier:
- Creëer houvast en ritme
- Maak het onbespreekbare bespreekbaar
- Verhelder jullie gezamenlijke koers en waarden
Klik op de blokken hieronder en ontdek hoe je elk onderdeel concreet maakt in de praktijk.
STAP 1 - BOUW AAN RITME
Mensen floreren bij helderheid én herhaling. Richt vaste momenten in voor:
- Wekelijkse 1-op-1’s
- Teamoverleg met vaste structuur (bijv. check-in, hoe zijn we accoountable naar elkaar, werk inhoudelijk, reflectie op inhoud samenwerking)
- Feedbackmomenten (hoe is de samenwerking, wat schuurt er, hoe geven we feedback aan elkaar?)
STAP 2- VERBINDEND COMMUNICEREN
Stel vragen als:
- Wat wordt hier niet gezegd?
- Waar loop je op vast maar zeg je niets over?
- Wat heb je nodig, heb je een verzoek of behoefte of vraag waardoor je verder komt?
Hiermee nodig je mensen uit zich uit te spreken. Dat creëert zuurstof in het systeem. Klik hier voor de theorie verbindend communiceren.
STAP 3 - TEAMCANVAS & WAARDENKAART
Maak samen zichtbaar:
- Wat vinden we belangrijk in samenwerking?
- Hoe ziet dat eruit in gedrag?
- Wat spreken we af als iets niet lukt?
Je kunt hiervoor bijv. het “KLIK HIER Team Charter Canvas” gebruiken of een zelfontworpen versie die past bij jouw stijl.
Wat draagt TMA hieraan bij?
De TMA-methode is een krachtige aanvulling in deze fase, omdat het:
- Inzicht geeft in ieders drijfveren en talenten
- Helpt bij het benoemen van verschillen in stijl en behoefte
- Teamleden bewust maakt van hun natuurlijke bijdrage én valkuilen
Een TMA-teamprofiel aan het begin van een samenwerking geeft taal aan dat wat normaal onderhuids blijft.
“Ooooh, daarom communiceer jij zo kortaf — dat is jouw taakgerichtheid.”
Zo ontstaat minder wrijving en meer begrip. Je voorkomt aannames. En bevordert eigenaarschap.
Wat het oplevert?
Meer begrip voor jezelf én voor elkaar.
Meer waardering voor verschillen in aanpak.
Minder frustratie. Meer synergie.
TMA legt de basis voor een sterk team: door bewustwording, helderheid en verbinding.
Concrete tools om te gebruiken
Teamwaarden-canvas
Teamwaarden-canvas
Laat het team samen definiëren wat zij belangrijk vinden in samenwerking. Maak gedrag en afspraken zichtbaar in plaats van impliciet.
Reflectieformulier
Reflectieformulier voor nieuwe teamleden (na 2 weken)
Stimuleert eigenaarschap én haalt waardevolle feedback op over het onboardingproces en de cultuur in wording.
Onboarding-checklist
Onboarding-checklist voor leiders
Bijvoorbeeld: 10 gerichte vragen die je helpen om nieuwe teamleden écht goed te begeleiden in hun eerste maand.
Communicatiecode
Communicatiecode
Korte, duidelijke teamafspraken over contact, feedback, aanspreken, hulp vragen. Helpt misverstanden en irritaties voorkomen.
Gespreksstarter-kaarten
Gespreksstarter-kaarten
Vragen om het eerlijke gesprek te openen. Over wat er niet gezegd wordt, waar spanning zit, of waar mensen op leeglopen.
TMA Analyse
Een TMA-analyse voor drijfveren, talenten en ontwikkelbare competenties. Wat levert het op:
– Zelfinzicht en richting in ontwikkeling
– Betere samenwerking in teams
– Effectiever leiderschap, meer werkplezier en benutting van talent
Het effect?
Meer energie, minder frictie en een cultuur van eigenaarschap en groei. Zowel individuen als teams functioneren doelgerichter en krachtiger.
Een externe teamcoach helpt teams om sneller en dieper tot samenwerking te komen.
Niet door te fixen, maar door te vertragen waar het nodig is en zichtbaar te maken wat onder de oppervlakte meespeelt.
Zeker in de eerste fase van samenwerking — wanneer dynamieken zich nog vormen, gedrag zich nestelt en rollen impliciet worden verdeeld — is begeleiding waardevol.
Een teamcoach:
- Helpt de onderstroom te herkennen en benoemen. Wat speelt er ongemerkt mee? Waar schuurt het? Wat wordt vermeden?
- Creëert ruimte voor het échte gesprek, buiten hiërarchie en rolverdeling.
- Formuleert samen met het team gedeelde waarden. Wat vinden wij belangrijk? En wat betekent dat concreet in gedrag?
- Bouwt aan psychologische veiligheid. Zodat mensen zich kunnen uitspreken zonder angst voor afwijzing.
- Versterkt individuele én collectieve verantwoordelijkheid. Zonder te beleren, maar met inhoudelijke scherpte.
Het voordeel van een externe begeleider
Een externe coach heeft geen positie in het systeem.
Geen verborgen agenda, geen belang bij behoud van eigen invloed, geen afhankelijkheid van interne verhoudingen.
Dat maakt de interventie:
- Vrijer
- Veiliger
- Eerlijker
Zodat jullie als team kunnen doen waarvoor je écht opgesteld staat: bouwen, bijdragen en bewegen.